یکشنبه ۱۲ دی ۱۳۹۵ - ۰۹:۱۵
پیام‏ های سیر تنزیلی اسماء و صفات قرآن در قرآن

حوزه / خدای متعال در قرآن حداقل با دو گروه از مخاطبان سخن گفته است. گروه اول کسانی‏ اند که خطابات مستقیم قرآن متوجه آنها بوده وگروه دوم کسانی هستند که بعد از آنها آمده و نقش‏ هایی مشابه گروه اول بازی کرده و به طور طبیعی مشمول احکام آنان شده ‏اند.

به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، « پیام‏ های سیر تنزیلی اسماء و صفات قرآن در قرآن»، اثر   زینب بهجت‏ پور در جشنواره علامه حلی به عنوان اثر قابل تحسین انتخاب شد .  

خدای متعال در قرآن حداقل با دو گروه از مخاطبان سخن گفته است. گروه اول کسانی ‏اند که خطابات مستقیم قرآن متوجه آنها بوده و تغییر و تحول ایشان هدف اولیه نزول کلام الله بوده است. این گروه مکیان و مدنیان معاصر نزول قرآن بودند.

گروه دوم کسانی هستند که بعد از آنها آمده و نقش ‏هایی مشابه گروه اول بازی کرده و به طور طبیعی مشمول احکام آنان شده ‏اند. نزول قرآن به «ایاک اعنی و اسمعی یا جاره» اشاره به این دو گروه است.

ترتیب نازل شده بهترین و بیشترین اثر را بر گروه مخاطبان اول ساکن در مکه و مدینه داشته است؛ چراکه نزول هر بخش از آن با توجه به وضعیت، نیاز و مواضع مثبت و منفی آنها صورت می ‏گرفت. اسماء و صفاتی که قرآن به خود نسبت می‏ دهد، بسته به عوامل مختلف، مانند نوع و سطح مخاطبان اول و اینکه آنان در چه مرحله‏ ای از سیر تحول و هدایت هستند، متنوع است. سرایت احکام این گروه به مخاطبان دوم با استفاده از قاعده جری و تطبیق و تفکیک ویژگی ‏های مشترک انسان‏ها از ویژگی‏ های عربی معاصران نزول صورت می ‏گیرد. قرآن در آغاز نزول با شبهه‏ افکنی مشرکان برای ایجاد تردید درباره حقانیت کلام الله مواجه شده است. در برابر این رویکرد از جایگاه آسمانی قرآن و نزول آن به اراده خدا و به واسطه جبرئیل با کاربست صفات متناسب با این وضعیت دفاع شده است. در این مسیر بر اوصافی که حاکی از تناسب و توافق این کلام، با فطرت و مواجید درونی افراد است، سخن گفته می‏ شود. عناوینی مانند قول فصل، فرقان و کتاب، در خطاب به مؤمنان در این دوره، بر مراحل رشد آگاهی و تقی درست این گروه از قرآن توجه می‏ دهد. از دیگر سو تا زمانی که وحی نازل شده بر حضرت رسول(ص) هویت جمعی به خود نگرفته است، از واژه حدیث و قول برای آن استفاده شده و یادکرد از کلام الله با نام ‏های قرآن و کتاب به آینده موکول شده است. کاربرد برخی صفات مانند ذکر، حدیث و قول در سور مدنی کاهش چشمگیری یافته و در مقابل کثرت استفاده از نام کتاب و آیات الهی در خطاب به مؤمنان را شاهد هستیم. حکمت این گسترش را باید در جامعه‏ سازی قرآن و نظام‏ بخشی به هویت جمعی مؤمنان در مدینه جویا شد. در این دوره نام کتاب که احکام و قوانین الهی اشاره دارد و غالبا در خطا به مؤمنان به کار گرفته می‏ شود، با هدف ساماندهی جامعه ایمانی تناسب کامل دارد. در مرحله پایش و مراقبت نیز که احتمال ارتداد یا انحراف اهل ایمان وجود دارد، از اسماء و اوصاف مناسب این مرحله استفاده شده است.

 

اخبار مرتبط

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha